توجه /// این مطالب برای دانشجویان رشته های معماری و عمران نیز کاربرد دارد.
سنگهای ساختمانی در ساختمان‌ها اغلب از سنگ لاشه همراه با ملات‌های گچ و آهک هستند. اگر چه این نوع سنگ‌ها به علت سنگينی و مشکلات حمل و نقل و استخراج تا حدی جای خود را به مصالحی نظير آجر داده، اما همچنان اهميت خود را در ساختمان‌های سنگين و سخت نظير پل‌ها، تونل‌ها، بهمن گيرها، ديوارهای حائل و سنگ چين‌ها، کرسی چين‌ها و غيره حفظ کرده است. بطور کلی سنگ طبيعی را که دارای مقاومت کافی در شرايط جوی و رنگ جالبی باشد می‌توان در عمليات ساختمانی و به صورت سنگ لاش، سنگ قواره، سنگ باربر، سنگ پلاک، سنگ درپوش، سنگ ستون و حتی به صورت ظروف و وسايل سنگی استفاده نمود.
تقسیم بندی سنگهای ساختمانی
بر اساس وزن مخصوص
سنگهای ساختمانی سنگین وزن، سنگ‌هایی که وزن مخصوص آنها بیش از ۱/۸ گرم بر سانتی متر مکعب است و سنگهای ساختمانی سبک، دسته‌ای از سنگ‌ها هستند که وزن مخصوص آنها کمتر از ۱/۸ گرم بر سانتی متر مکعب است.
بر اساس مقاومت فشاری
سنگهای سنگین که مقاومت فشاری آنها از ۱۰۰ تا ۱۰۰۰ مگا پاسکال است و سنگهای سبک که مقاومت فشاری آنها از ۴ تا ۲۰۰ مگا پاسکال است.
بر اساس ضریب نرم شدگی
اگر مقدار این ضریب از ۰/۶ تا ۱ باشد از آن برای احداث ساختمان استفاده می‌شود.
معرفی انواع سنگهای ساختمانی
سنگهای ساختمانی بر اساس كاربرد مصارف ويژه‌ای دارند. سنگ‌هایی كه در اين صنعت به كار می‌روند.
گرانيت
بيشتر گرانيت‌ها سخت و چگال هستند و به اين ترتيب جزو مصالح با دوام ساختمانی قرار می‌گيرند. در برابر نفوذ آب و اثر ضربه مقاومند و محيط‌های صنعتی را به خوبی تحمل می‌نمايند. ظاهر گرانيت متأثر از كار انجام شده بر روی سطح نهایی آن است كه ممكن است چكشيی، كلنگيی، تيشه‌ای يا صيقلی باشد. بهترين نمای سنگ گرانيت حالت صيقلی آن است كه زيبایی رنگ و انعكاس كريستال‌های آن را نمايش می‌دهد. سطح گرانيت بر اثر حرارت و تفاوت ضريب انبساط و انقباض بين اجزای كريستالی مختلف آن به صورت سوخته در می‌آيد. استفاده تلفيقی از گرانيت صيقلی و سوخته در ساختمان به علت تضاد، زيبایی جالبی پديد می‌آورد. در ايران معادن بسياری وجود دارد كه سنگهای گرانيت با رنگ‌های مختلف از آنها استخراج می‌شوند. سنگ گرانيت به علت هزينه سنگين استخراج، برش و صيقل، نسبتاً گران است به همين دليل بيشتر در نمای ساختمان‌های مهم به كار برده می‌شود. از اين سنگ برای كف سازی، پياده‌رو سازی و راه سازی نيز استفاده می‌شود.
ماسه سنگ‌ها
بر اساس طبيعت ماسه رسوبي اوليه، ماسه سنگ‌ها ممكن است داراي بافت نرم يا خشن باشند. از نظر رنگ، بر اساس ماده چسبنده طيفی از رنگ، سفيد، نخودی و خاكستری تا قهوه‌ای و قرمز را در بر می‌گيرند. عموماً در برابر يخ بندان مقاومند. سطح نهايی آنها به صورت چكشی، كلنگی و تيشه‌ای قابل مصرف است و برای نصب آنها از ابزار غير آهنی استفاده می‌شود.
ماسه سنگ آهكی
اين نوع ماسه سنگ‌ها در محيط‌های اسيدی مقاوم نيستند. اين شرايط كربنات كلسيم موجود در آنها را تحليل برده و سنگ متلاشی می‌شود. كلسيت خالص سفيد است بنابراين ماسه سنگ آهكی نيز سفيد است.
ماسه سنگ سيليسيی
ماسه سنگ‌ها اغلب از دانه‌های سيليسی كه به كمك نمك‌های سيليسی به يكديگر چسبيده‌اند تشكيل شده‌اند. بنابراين بسيار مقاومند و در محيط‌های اسيدی نيز پايدارند. اين نوع ماسه سنگ‌ها بيشتر خاكستری رنگند.
ماسه سنگ اكسيد آهن
اين نوع ماسه سنگ كه به كمك اكسيدهای آهن متراكم شده‌اند به رنگ‌های قهوه‌ای تا قرمز يافت می‌شوند و اغلب با دوامند.
ماسه سنگ دولوميتی
ماسه سنگهای دولوميتی كه با كربنات منيزيم و كلسيم به هم چسبيده‌اند در محيط شهری چندان مقاوم نيستند. اين نوع سنگ‌ها نخودی رنگ‌اند.
ديوريت
از ديوريت برای سنگ نما، سنگ پله، كف و نيز در جاده‌سازی استفاده می‌كنند. رنگ اين سنگ خاكستری، خاكستری تيره و گاه خاكستری مايل به سبز است.
گابرو
از گابرو به علت استحكام و مقاومت آن در برابر هوازدگی برای سنگ نما،كف، پل و تونل استفاده می‌كنند. رنگ گابرو خاكستری مايل به سبز، سبز و گاهی سياه رنگ است.
مرمر
نوعي سنگ آهك دگرگون شده است كه رنگ‌هایی بسيار متنوع دارد. مقاومت اين سنگ در برابر هوازدگی،گازها و باران‌های اسيدی كم است. به همين جهت اين سنگ را در نمای داخلی ساختمان‌ها به كار می‌برند.
كوارتزيت
ماسه سنگی دگرگون شده است كه سيمان سيليسی دارد. مصارف آن در بخش‌های خارج و داخل ساختمان، پل‌ها و تونل‌ها است
نکاتی کاربردی در خصوص انتخاب سنگهای ساختمانی
انتخاب سنگهای ساختمانی مناسب که با شرایط آب و هوایی محیط سازگاری بیشتری داشته باشد تا دوام سازه را تضمین کند نکته حائز اهمیتی است که باید از سوی خریداران در نظر گرفته شود.
- خریداران سنگهای ساختمانی معمولاً با مشکل انتخاب سنگ مناسب روبرو هستند و در اغلب موارد انتخاب خود را بر اساس شنیده‌های خود از دیگران و معیار‌های غلط انجام می‌دهند. در صورتی که با یک انتخاب درست می‌توان ماندگاری، زیبایی و دوام سازه را افزایش داد و هزینه‌های تعمیرات و بازسازی در آینده را کاهش داد.
- اولین نکته‌ای که در خرید سنگهای ساختمانی باید به آن توجه کرد این است که سنگ یک ماده طبیعی است و از دل زمین استخراج می‌شود پس بنابراین نباید توقع این را داشت که مانند نئوپان، سرامیک، موزاییک و … با یک محصول یکدست و بدون تغییر در بافت و رنگ و طرح که مصنوع دست انسان هستند مواجه باشیم. با توجه به نکته‌ای که در بالا به آن اشاره شد حال با در نظر گرفتن موارد زیر می‌توان سنگ مناسب را انتخاب کرد.
اگر قصد خرید سنگ برای ساختمان خود را دارید، با توجه به فضایی از ساختمان که قصد نصب سنگ در آن را دارید باید نوع آن را انتخاب کنید. به طور معمول فضا‌ها به چند دسته زیر تقسیم می‌شوند.
- نمای خارجی
- نمای داخلی
- کف پله و پاگرد
- کف فرش فضاهای داخلی مسکونی
- کف فرش فضاهای داخلی تجاری و اداری
- کف فرش بام و پیاده‌رو
- سرویس بهداشتی
- درپوش دیوارهای محوطه، حیاط و جان پناه بام
- سنگ روی کابینت و اپن
