سنگ ساختمان ومشخصات کلی انتخاب آن:
بافت سنگ ساختمان باید سالم داشته باشد، یعنی بدون شیار، ترک و رگه‌های سست باشد (کرمو نباشد)
- بدون هرگونه خلل و فرج باشد
- پوسیدگی نداشته باشد
- یکدست، یکنواخت و همگن باشد
- سنگهای ساختمانی نباید آب زیاد جذب کند
- سنگهای ساختمانی نباید آلوده به مواد طبیعی و مصنوعی باشد
- سنگهای ساختمانی باید شرایط فیزیکی و شیمیایی محیط را تحمل کند
- مقاومت فشاری برای قطعات باربر نباید کمتر از ۱۵۰ کیلوگرم بر سانتی متر مربع باشد
- در مقابل سایش مقاوم باشد
انواع سنگ ساختمان ایرانی
- سنگ تراورتن
- سنگ گرانیت
- سنگ مرمریت
- سنگ چینی
- سنگ مرمر
- سرپانتین
- ماسه سنگ
- شیست
تراورتن (Travertine)
این سنگ حاصل رسوبات جریانات آب گرم زیرزمینی است. تراورتن به رنگ‌های متنوع سفید، کرم، خاکستری و … وجود دارد. این سنگ را برای نماسازی داخل و خارج ساختمان به کار می‌برند.
گرانیت (Granite)
از انواع سنگهای آذرین بوده و بسیار سخت و محکم، بادوام و بسیار جلا پذیر است. ساب زدن و جلاپذیری از ساب معمولی و نمای سنگی تا مرحله آینه‌ای شدن امکان پذیر است.گرانیت خرد شده را برای تهیه بتن زیر سازی جاده و راه آهن و سنگ ساختمانی آن را برای بناهای یادبود، زیربنای تاسیسات، تزئینات داخل و خارج ساختمان و کف سازی به کار می برند. از انواع گرانیت ساختمانی می‌توان گابرو، دیاباز که اصطلاحا به ان گرانیت سیاه هم می‌گویند نام برد.
کوارتزیت (Quartzite)
این نوع سنگ که اغلب با سنگ گرانیت نیز اشتباه می‌شود دارای ویژگی‌های متفاوتی است و از گرانیت سخت‌تر است. این سنگ با ظاهر زبر و بلوری خود قابل شناسایی است. کوارتزیت را بخاطر ظاهر زبر آن بیشتر در ساختمانهای ارزان قیمت و روستایی به کار می‌برند. رنگ آن بیشتر قهوه‌ای سوخته، سرخ، خاکستری و قهوه ای است.
مرمریت (Marbel)
از انواع سنگهای دگرگون است که در رنگ‌های سفید، خاکستری، سیاه، سبز، قرمز، زرد و ارغوانی است. سنگ مرمر را برای تزئینات و نماسازی داخل ساختمان شامل، کف، دیوار و کارهای هنری بکار می‌برند.
ماسه سنگ (Sand Stone)
این سنگ‌ها از نوع رسوبی هستند که از چسبیدن دانه‌های سیلیس به یکدیگر به وجود آمده اند. مواد این سنگ ممکن است سیلیس، اکسید آهن یا خاک رس است. سختی و دوام قطعات این سنگ بستگی به نوع چسب آن دارد. رنگ این سنگ‌ها معمولا خاکستری، قهوه‌ای، سرخ و ارغوانی است. ماسه سنگ کاملا سیمانی شده را ممکن است کاملا خرد نموده و در زیر سازی راه آهن و جاده‌ها به کار برند. همچنین ماسه سنگ کوارتزی را به عنوان ماسه ریخته گری و ماده اولیه شیشه استفاده می‌کنند.
سنگ توف (Tuff)
از انواع سنگهای خاکستر آتشفشان بوده که به علت چسبندگی کم ذرات آن در اثر هوازدگی پوسته پوسته می‌شود و به صورت دانه‌های ریز از آن جدا می‌شود. این سنگ را به علت سبزی چشم نوازی که دارد در کار دیوار سازی، پارک سازی و دیوارهای حایل استفاده می‌کنند.
سنگ آهک (Lime Stone)
از انواع سنگهای رسوبی است و در سطح وسیعی از نظر اندازه، قواره و شکل و رنگ وجود دارد. سنگ آهک را برای تزئینات داخل و خارج ساختمان، دیوار، تزئینات کف، نماسازی، مجسمه سازی و ستون سازی به کار می‌برند.
شیست (Schist)
سنگهای لایه لایه سیاه رنگی هستند که از انواع سنگهای دگرگونی به مصرف فرش کردن کف، پیاده‌روها، خیابان‌ها، باغ‌ها و پارک‌ها می‌رسند.
ویژگی‌های سنگ ساختمان بیرونی
- مقاوم در برابر باران باشد به این معنی که در صورت ریزش باران عناصر تشکیل دهنده سنگ با آب ترکیب نشوند و صاب و جلای سنگ را از بین نبرند، این ایراد بیشتر متوجه سنگ‌هایی با تخلخل بالا و درصد آهک زیاد است که می‌توان دسته‌ی بزرگی از سنگهای مرمریت را جز این نوع سنگ‌ها دانست.(البته فراموش نشود تمام سنگهای رسوبی مقادیر قابل توجهی آهک دارند ولی ترکیب عناصر و فلزات مختلف در آنها مقاومت و ترکیب شدن آنها با آب را تعیین می‌کنند).
- سنگ‌هایی که در ارتفاع نصب می‌شوند می‌بایست از خلل و فرج مناسب برخوردار باشند تا ملات و دوغابی که پشت سنگ ریخته می‌شود محکم به سنگ بچسبد و استحکامی دو چندان به این ترکیب بدهد زیرا با توجه به عواملی که نامبرده شد امکان جدایی سنگ از دیواره نما زیاد است و خطر سقوط سنگ رهگذران و خودر‌وها را تهدید می‌نماید. پس می‌توان با توجه به خواص سنگ مرمریت این سنگ را از گزینه‌های انتخابی سنگ جهت نما حذف نمود. (سنگهای تراورتنی که کوره می‌شوند تا رنگ آنها سفید شوند هم جز سنگهای نامرغوب جهت استفاده در نما است که در مجالی دیگر بصورت کامل به آن می‌پردازیم)
- نمای داخلی یا بهتر بگوییم دیواره‌های پارکینگ محل مناسبی جهت استفاده از سنگهای مرمریت است زیرا در معرض مستقیم تابش آفتاب نبوده و همچنین دیواره‌های پارکینگ با عوامل سایشی و ضربه‌ای کمتری مواجه می‌شود همچنین مواد شوینده که در ساختمان‌ها جهت تمیز کاری استفاده می‌شود کمتر روی سنگ اثر می‌گذارد.
- در نمای داخلی اطاق‌ها بیشتر از سنگ‌ها پازل و گیوتین و آنتیک استفاده می‌شود و استفاده از سنگ‌ها مرمریت و تراورتن در این مکان‌ها فقط به سلیقه افراد و نوع چیدمان و رنگ دکوراسیون ساختمان بستگی دارد.
- و در نهایت کف ساختمان‌ها در معرض سایش زیاد و ضربه ومواد شوینده، بصورت مداوم است که می‌طلبد سنگی با تخلخل پایین، ضربه پذیری بالا و مقاومت سایشی زیاد در آن محل‌ها نصب شود که این مشخصات از مولفه‌های اصلی سنگ‌ها مرمریت است (یادمان باشد همه سنگهای مرمریت شایستگی نصب در کف ساختمان و یا کف پارکینگ را ندارند از سنگ‌ها مرمریت ضعیف جهت کف ساختمان می‌توان ازسنگ مرمریت کوه سفید قم نام برد که به دلیل داشتن مقادیر بسیار زیاد آهک به هیچ عنوان جهت کف مناسب نیست).
سنگ نما و کف
سنگهای آذرین، دگرگونی و رسوبی که دارای این ویژگی‌ها باشند، به عنوان سنگ ساختمان در نما بکار می‌روند. مقاومت فشاری آن بیش از ۵ مگا پاسکال، ضریب نرم شدگی بین ۰/۷ تا ۰/۹، نداشتن درزه و شکاف در سنگ، نبود کانی‌های رسی و مواد قابل حل در سنگ، نبود حالت آلتراسیون و هوازدگی، داشتن رنگ مرغوب، سنگهای قابل مصرف در راه سازی.
سنگهای آذرین، دگرگدنی و رسوبی که دارای این ویژگی‌ها باشند، به عنوان سنگ ساختمان در نما بکار می‌روند.
- مقاومت فشاری آن بیش از ۵ مگا پاسکال باشد.
- ضریب نرم شدگی بین ۰/۷ تا ۰/۹ باشد.
- نداشتن درزه و شکاف در سنگ.
- نبود کانی‌های رسی و مواد قابل حل در سنگ.
- نبود حالت هوازدگی.
- داشتن رنگ مرغوب.
ویژگی‌های سنگ پله و سنگ زیر پله
پله ها، به علت رفت و آمد دائماً در معرض سایش، ضربه، کثیف شدن و آلودگی است که این ویژگی پله‌ها، در انتخاب نوع سنگ موردنظر است. به این علت که پله‌ها در معرض سایش قرار دارند باید دانست که اگر قرار است از سنگهای ساییده شده استفاده کرد سنگهای گرانیتی مقاومت بسیار بیشتری نسبت به انواع مرمریت‌ها، سنگ چینی، تراورتن و لایم استون‌ها دارند و جلا و درخشش آن بسیار بادوام‌تر خواهد بود. البته پله‌های تراورتن که به صورت چرمی فراوری شدند نیز در اثر سایش از ریخت نیافتاده و زیبایی خود را حفظ می کنند. با توجه به ضربه خور بودن پله، باید دانست که اکثر سنگ‌ها دارای مقاومت بالایی در قبال ضربه هستند که در این میان سنگهای آهکی با تراکم پایین و اسلیت‌ها از این قاعده مستثنا هستند.
آلودگی و تاثیر آن بر سنگ پله و سنگ زیرپله
سنگ پله و سنگ زیر پله اگر جذب آب بالایی داشته باشد معمولاً آلودگی‌های مایعات را به خود جذب کرده و لک می‌افتد. توجه به این نکته هم ضروری است برخی از سنگ‌ها پس از جذب آب، املاح موجود در سنگ را حل کرده و به سطح سنگ می‌آورد و پس از تبخیر، شوره به جای می‌گذارد.
بنابراین، سنگ انتخابی بایستی جذب آب پایینی داشته باشد که سنگهای گرانیت و مرمریت‌ها و انواع سنگهای کریستالی (چینی) جذب آب پایینی داشته و لایم استون‌ها، به علت جذب بالای آب، مناسب نیست.
استفاده از سنگ ساختمان گرانیتی بهتر است، زیرا در مقابل اسید واکنش پذیری ندارند. جدای از خصوصیات فیزیکی، چند عامل دیگر نیز در انتخاب سنگ پله موثر است از جمله قیمت، رنگ و طرح سنگ که کاملاً سلیقه‌ای است. نهایتاً در صورتی‌که طرح و رنگ سنگ گرانیت، مورد پسند واقع شود، با توجه به سایر خصوصیات بهترین انتخاب برای سنگ پله است.
ساب سنگ ساختمان
تراورتن چرمی میاندوآب/ تراورتن کرم چرمی میاندوآب
تراورتن از ته نشین شدن مواد معدنی بر اثر جریان آب داغ یا آب سرد در غارها ایجاد شده است. که شامل استالا کتیت و استالا گمیتاست. تراورتن سنگی کلسیم دار است که از نظر رنگ از سفید تا خاکستری، نقره‌ای، زرد، قرمز، قهوه‌ای تیره موجود است.
تراورتن کرم چرمی از رنگ‌های مورد توجه خریداران است. سطح تراورتن چرمی مناسب آنتیک نمودن است. در عین حال در شرایط آب و هوائی گرم می‌توان جهت مصارف خارجی نیز از آن استفاده نمود.
سنگ تراورتن چرمی میاندوآب دارای مقاومت سطحی قابل قبول و استحکام مثال زدنی در بین سنگهای تراورتن است نکته قابل توجه در خصوص این سنگ گمنانی آن است و به همین دلیل افرادی به سراغ این سنگ می‌روند که دارای شرایطی چون حرفه‌ای بودن در ساخت، داشتن چشمان تیز بین و مدیران هزینه هستند.
به دلیل عدم پوشش خلل و فرج در سنگهای تراورتن چرمی(آن هم به علت نوع صاب این نوع سنگ‌ها) این حفره‌ها به مانند عایق صوتی حمل کرده و مانع ار انعکاس مستقیم صوت به ویژه در راهروها و راه پله‌های ساختمانهای بلند می‌شود.
همچنین وجود حفره در تراورتن چرمی باعث می‌شود در هنگام نصب سنگ، ملات سیمانی داخل این حفرات نفوذ کرده و از سقوط سنگ جلوگیری کند. تراورتن چرمی در نماهای بیرونی و داخلی قابل استفاده است و به دلیل زیبایی طبیعی که این نوع صاب دارد هر روز جلوه‌ای تازه برای مصرف کنندگان و خریداران محترم این نوع سنگ به ارمغان می‌آورد. همه سنگهای تراورتن به ویژه سنگهای چرمی (حتی نوع میاندوآب آن) برای کف ساختمان به هیچ وجه توصیه نمی‌شود و به همه خریدارن و مصرف کنندگان سفارش می‌شود از استفاده این سنگ در کف سالن‌ها و ساختمانهای خود پرهیز نمایند.
سنگ ساختمان مرمریت
کنگلومرا
سنگهای مرمریت کنگلومرا به سنگ‌هایی گفته می‌شود که از به هم چسبیدن ذرات ریز و درشت سنگ بوجود می‌آید عموماً این سنگ‌ها به رنگ قرمز یا ترکیبی از رنگ قرمز در طبیعت یافت می‌شوند تفاوت سنگهای کنگلو مرا در پر رنگی و کمرنگی رنگ قرمز و درشتی و ریزی سنگهای تشکیل دهنده آنها است، که هر کدام از این نوع سنگ‌ها زیبایی خاص خود را دارد. این سنگ‌ها بسیار سخت بوده و جذب آب پایینی دارند و معمولاً در کارخانه‌های سنگبری از دیسک‌های مخصوص جهت بریدن این سنگ استفاده می‌شود که غالباً دیسک‌های گرانیت بر توان بریدن این سنگهای سخت را دارند، این سنگ‌ها جهت کف ساختمانهای اداری و تجاری، رستوران‌ها و هتل‌ها و لابی برج‌های بلند مرتبه به دلیل داشتن رنگ گرم ( قرمز) بسیار زیبا و مناسب است.
دیامیکتایت (diamictite)
سنگهای دانه درشت که حاوی ماتریکس زیادی است و از رسوبات یخچالی حاصل شده‌اند را دیامیکتایت می‌نامند. این واژه برای سنگ‌هایی بکار می‌رود که دارای جورشدگی بد، بدون آهک و از ذرات آواری در اندازه ماسه یا درشت‌تر که در داخل ماتریکس دانه ریز قرار گرفته‌اند، تشکیل شده است. بیشتر دیامیکتایت‌ها کنگلومراهایی هستند که از دانه‌هایی با ترکیب متفاوت تشکیل شده‌اند.
تقسیم بندی کنگلومراها بر اساس ترکیب
بر اساس ترکیب یا جنس ذرات دانه درشت تشکیل دهنده کنگلومرا، آنها را به دو دسته اولیگومیکتیک و پلی میکتیک تقسیم می‌کنند. اگر ذرات دانه درشت گراولی از یک جنس باشد، سنگ را تک منشائی یا اولگیومیکتیک می‌نامند. در واقع اولیگومیکتیک سنگی مخلوطی است که جنس ذرات آن تقریبا یکنواخت است. کنگلومراهایی که ذرات گراول آنها از انواع مختلف خرده سنگ‌ها درست شده باشد آن را چند منشائی یا پلی میکتیک کنگلومرا می‌نامند.
تقسیم بندی کنگلومراها از لحاظ منشا
کنگلومرا ها را بر اساس منشا دانه‌ها نیز تقسیم بندی می‌کنند. چنانچه ذرات از خارج حوضه به درون حوضه حمل شوند و رسوب کنند آنرا کنگلومرای خارج سازندگی می‌نامند و اگر منشا دانه‌ها از درون حوضه باشد آن را کنگلومرای درون سازندگی می‌نامند.
موارد استفاده سنگ نمای ساختمانی
- صنعت ساختمان‌سازی، سنگفرش کاری‌های درونی ساختمان، نماسازی داخل ساختمان، پلکان سازی
- هنرهای مذهبی، سنگفرش اماکن متبرکه
- تاسیسات شهری (سنگفرش میدان‌ها،پروژه‌های شهرسازی، مبلمان کاری مراکز تجاری، اماکن اقامتی) – مجتمع‌های معماری تزئینی،پله‌ها،سنگفرش‌ها،یادواره‌ها، نیمکت‌ها و انواع سنگفرش‌های سنتی
- مرمت و بازسازی
- صنعتگری و بازسازی: بازار، لوازم سنگی، مبلمانی – هدایای تجملی
- کارهای هنری مانند مجسمه سازی، دکوراسیون منازل، کابینت آشپزخانه و غیره