دیوارهای نیمه سنگی
به دلیل فراوانی مصالح طبیعی در برخی مناطق، استفاده از این مصالح در اجرای کارهای عمرانی رواج زیادی دارد. سنگ از جمله مصالحی است که در ساخت دیوارها از آن استفاده می‌شود. عیب عمده سنگ عایق حرارت نبودن آن است. برای بهره بردن از مزیت فراوانی و رفع عیب آن، نوعی دیوار با نام دیوار نیمه سنگی اجرا می‌شود. بتن و آجر دو نوع از مصالحی هستند که، سازگاری زیادی با سنگ داشته و در کنار آن قابل استفاده هستند.
دیوار نیمه سنگی متشکل از سنگ و بتن
این دیوار نیمه سنگی به صورت ترکیبی اجرا می‌شود، به این ترتیب که قسمتی از دیوار که در معرض دید (نما) قرار دارد، با سنگ ساخته می‌شود، و قسمت پشت آن که به عنوان نمای دوم یا پشت کار، مطرح می‌شود، با بتن ساخته می‌شود.
اصول کلی استفاده از سنگ و بتن در دیوار نیمه سنگی به شرح زیر است:
سنگ‌های مورد نیاز در این دیوار نیمه سنگی را باید از جنس سنگ‌های سخت، و همساز با بتن و ملات ماسه سیمان، انتخاب کرد.
سنگ‌ها باید به صورت کله و راسته (حداقل یک سنگ کله برای ۲ سنگ راسته) به کار برده شوند. اختلاف ریشه سنگ‌های راسته، باید دست کم ۱۵ سانتیمتر باشد، تا قسمت سنگی دیوار بتواند با قسمت بتنی آن قفل و بست شود.
ضخامت دیوار نیمه سنگی باید دست کم ۶۰ سانتیمتر باشد ولی به طور استثنایی می‌توان ضخامت این دیوار را تا ۵۵ سانتیمتر کاهش داد.
ملات مورد نیاز برای دیوارسازی در قسمت سنگی دیوار باید حتما ملات ماسه سیمانی از نوع ۱:۶ بوده، و حداقل مقدار سیمان آن مطابق با عیار سیمان مصرفی در کارهای ساختمانی باشد.
نحوه اجرای دیوار نیمه سنگی نیمه بتنی
طرز اجرای دیوار نیمه سنگی، تابع ارتفاع سنگ است. با این توضیح که بعد از نصب هر رج سنگی، بلافاصله پشت آنها را در قالب بتن ریزی کرده و ویبره می‌کنند. بنابراین اجرای بخش سنگی و بتنی دیوار، همزمان انجام خواهد شد. بدیهی است که در بتن ریزی دیوار نیمه سنگی باید کلیه مسائل مربوط به بتن ریزی رعایت شود.
هر بافتی از سنگ که برای دیوار و نمای آن انتخاب می‌شود، باید در اجرا با اصول و مقررات همان بافت سنگی، مطابقت داشته باشد. حسن بزرگ دیوار نیمه سنگی این است که، به علت وجود قالب و بتن ریزی، در مخارج ساخت دیوار و زمان اجرای آن صرفه جویی می‌شود و بسیاری از بافت‌های سنگی را می‌توان در بخش سنگی آن، اجرا کرد. این دیوارها از مقاومت حرارتی و استحکام خوبی برخوردار هستند و به همین دلیل به عنوان بهترین دیوارهای ترکیبی سنگی شناخته شده‌اند. این امتیاز ناشی از سازگاری سنگ با بتن است. برای اجرای این دیوارها نیز می‌توان از انواع نماهای دیوارهای سنگی استفاده کرد.
بدیهی است که این دیوار نیمه سنگی را برای تحمل بارهای وارده باید به طور دقیق محاسبه کرده و ضخامت بخش‌های سنگی و بتنی آنرا تعیین کرد (در محاسبه، هر دو قسمت سنگی و بتنی را به عنوان عامل باربر در نظر می‌گیرند).
دیوار نیمه سنگی متشکل از سنگ و آجر
این دیوار نیمه سنگی با ترکیبی از سنگ و آجر، ساخته می‌شود، به این ترتیب که قسمت نما با سنگ ساخته شده و قسمت پشت آن، با آجر ساخته می‌شود.
اصول کلی استفاده از سنگ و آجر در این گونه دیوار نیمه سنگی به قرار زیر است:
بسته به ارتفاع آجر مصرفی، ارتفاع سنگ‌ها باید ضریب صحیحی از ارتفاع آجر+یک بند ملات باشد، با فرض ارتفاع ۶ سانتیمتری برای آجر، به عبارت دیگر ارتفاع سنگ مصرفی باید مضربی از عدد هفت منهای یک (یک سانتیمتر ملات روی سنگ) باشد:
h=(n×۷)-۱
بنابراین، ارتفاع سنگ‌ها می‌تواند ۱۳، ۲۰، ۲۷، ۳۴ و ۴۱ سانتیمتر در نظر گرفته شود. ارتفاع سنگ‌ها را نباید از ۱۳ سانتیمتر کمتر انتخاب کرد و بهتر است از ۳۴ سانتیمتر بیشتر نشود، تا وزن سنگ از حد قبول و عملی، تجاوز نکند.
نحوه اجرای دیوار نیمه سنگی نیمه آجری
سنگ‌ها را باید به صورت کله و راسته (حداقل یک سنگ کله برای ۲ سنگ راسته) به کار برده شود. اختلاف ریشه سنگ‌های کله با سنگ‌های راسته باید دست کم ۱۵ سانتیمتر باشد تا قسمت سنگی دیوار بتواند با قسمت آجری آن قفل و بست شود.
ضخامت دیوار آجری در پشت سنگ‌های کله باید حداقل نیم آجر باشد، که با احتساب ضخامت ملات بین این دو قسمت آجری و قسمت سنگی، حداقل این مقدار به ۱۳ سانتیمتر افزایش می‌یابد. بنابراین، حداقل ضخامت دیوار با اندازه ریشه سنگ‌های کله به اضافه ۱۳ سانتیمتر برابر خواهد بود.
ضخامت دیوار نیمه سنگی ترکیبی باید حداقل ۶۰ سانتیمتر باشد ولی به طور استثنایی می‌توان این مقدار را تا ۵۰ سانتیمتر کاهش داد. در مناطق مرطوب، برای جلوگیری از نفوذ رطوبت به داخل و پرهیز از خراب شدن اندود داخلی روی آجرها، بهتر است که ضخامت دیوار، تقریبا ۲ برابر ریشه سنگ‌های کله انتخاب شود.
ملات مورد نیاز برای دیوار نیمه سنگی، باید ملاتی باشد که برای قسمت سنگی آن تعیین می‌شود. بنابراین کلیه بافت دیوار اعم از قسمت سنگی یا آجری آن، باید با یک نوع ملات ساخته شود.
طرز اجرای دیوار تابع ارتفاع سنگ است، با این توضیح که بعد از نصب هر رج سنگی، بلافاصله پشت آن را با آجر می‌چینند. رج‌های آجر باید کاملا افقی بوده و کلیه مسائل مربوط به دیوار چینی آجری در آنها رعایت شود. نکته دیگر اینکه هیچ گاه فضای خالی در داخل دیوار نباید باقی گذاشته شود و رابطه بین سنگ‌ها با هم و با قسمت آجری باید فقط از طریق ملات برقرار شود. بنابراین اجرای بخش سنگی و آجری دیوار نیمه سنگی، همزمان انجام خواهد شد.
مزایا و معایب دیوار نیمه سنگی
حسن دیوار نیمه سنگی این است که به دلیل حالت ترکیبی آن با آجر، نقطه ضعف سنگ را که پایین بودن مقاومت حرارتی آن است، برطرف می‌کند. نقطه ضعف دیوار نیمه سنگی، عدم توزیع یکنواخت نیروهاست. بنابراین ساخت این دیوار نیاز به مهارت، تجربه و محاسبات استاتیکی دارد.
