انواع سنگ
راهنمایی کاربردی برای شناخت کلی سنگ‌های طبیعی و سنگ مصنوعی
انواع سنگ
شاید برای شما هم پیش آمده که بخواهید به هر منظوری سنگ تهیه کنید. برای شرکت در انتخاب مصالح دلخواه بازسازی خانه‌تان، به عنوان مواد ساخت یک میز یا شومینه، به عنوان کف‌پوش یا دیوارپوش و بسیاری موارد دیگر. یک شناخت کلی از جنس، بافت، دوام، رنگ و سایر مشخصات سنگ‌های موجود در بازار، تا حد زیادی می‌تواند برای انتخاب بهترکمک‌کننده باشد. در این مطلب، می‌خواهیم خیلی اجمالی و مختصر اما جامع، این اطلاعات را مرور کنیم.
انواع آشنای سنگ که امروزه مورد استفاده‌اند در چهار دسته شناسایی می‌شوند:
رسوبی، دگرگونی، آذرین و سنگ‌های ساخته دست انسان.
۱سنگ دگرگونی
منشأ آن گونه‌ای طبیعی از یکی از انواع سنگ است که در اثر گرما، فشار و مواد معدنی به گونه‌ای دیگر تبدیل می‌شود. این تغییر می‌تواند تشکیل ساختاری کریستالی، تغییر بافت یا رنگ باشد.
الف) مرمر: یک سنگ‌آهک که مجدد بلورین شده و زمانی شکل گرفته که سنگ آهک بر اثر حرارت و فشار نرم شده و وقتی تغییر معدنی صورت گرفته با کریستال شدن مجدد به مرمر تبدیل شده است. ترکیبات اصلی آن کلسیوم و دولومیت هستند. رنگ‌های آن طیف وسیعی دارد و معمولاً رگه‌ها و دانه‌های زیادی در آن یافت می‌شود. درجه سختی آن از ۲.۵ تا ۵ در مقیاس موس متفاوت است.
مرمر به سه دسته تقسیم می‌شود:
- دولومیت: اگر بیشتر از ۴۰٪ منیزیم کربنات داشته باشد.
- منیزیت: اگر بین ۵٪ تا ۴۰٪ منیزیم داشته باشد.
- کلسیت: اگر کمتر از ۵٪ منیزیم کربنات داشته باشد.
ب) اسلیت(سنگ لاشه): سنگ نه چندان مرغوب دانه‌دار دگرگونی که از خاک رس، شیل رسوبی و گاهی اوقات کوارتز تشکیل می‌شود. بسیار نازک است و می‌تواند آسان شکسته شود. معمولاً در رنگ‌های سیاه، خاکستری یا سبز یافت می‌شود. این سنگ به سنگ لوح نیز معروف است.
پ) سرپنتین: به وسیله نشانه‌های رویش که مانند پوست افعی است شناخته می‌شود. پرطرفدارترین رنگ‌های آن سبز و قهوه‌ای هستند. درجه سختی‌اش از ۲.۵ تا ۴ در مقیاس موس متفاوت است. دارای مواد معدنی سرپنتین و منیزیم است و منشأ آذرین دارد. همیشه واکنش خوبی به کریستال شدن مجدد یا صیقل با الماس ندارد.
۲.
.سنگ رسوبی
از عناصر ارگانیک مانند یخچال‌ها، رودخانه‌ها، باد، اقیانوس‌ها و گیاهان حاصل شده است. قطعه‌های کوچک رسوبی از این عناصر جدا شده‌اند و تراکم آنها تشکیل بسترهای صخره‌ای را داده است. آنها طی میلیون‌ها سال بر اثر گرما و فشار به هم متصل شده‌اند.
الف) سنگ آهک: عمدتاً از کلسیت تشکیل شده‌است. آن‌چنان ساختار بلوری یا کریستال‌گونه‌ای ندارد. سطح دانه‌دانه یکدست دارد. در درجه سختی متفاوت است. بعضی سنگ اهک‌های متراکم قابل پرداخت‌اند. رنگ‌های معمول آن سیاه، خاکستری، سفید، زرد یا قهوه‌ای هستند. بیش از مرمر احتمال لک شدن دارد. سنگ آهک به دلیل دارا بودن آهک دریایی شناخته شده است.
ب) ماسه سنگ: ساختاری بسیار پایدار از ذرات کوارتز(ماسه) است. معمولاً در رنگ‌های قهوه‌ای کم‌رنگ یا قرمز شکل می‌گیرد. طبقه‌بندی آن شامل پرطرفداترین مواد تشکیل‌دهنده ماسه‌سنگ مانند سیلیکا، کلسیوم، خاک رس و اکسید آهن است.
پ) سنگ صابون یا صابونی: سنگی بسیار نرم ساخته شده از انواع تالک. ماده معدنی متراکمی است که دوام بالا دارد و غالباً در برابر اکسید شدن مقاوم است.
ت) سنگ فسیلی: نوعی سنگ آهک که دارای فسیل‌های طبیعی مانند صدف‌‌ها یا گیاهان است.
ث) تراورتن: معمولاً رنگی کرم یا سرخ دارد. بر اثر تجمع کلسیت در چشمه‌های آب گرم شکل می‌گیرد. دارای حفره‌هایی است که به دلیل جریان آب در سنگ ایجاد شده است. این حفره‌ها غالباً با ترکیبات رزینی یا سیمان پر می‌شود. اگر حفره‌ها پر نشده باشد نگهداری خیلی زیادی لازم دارد. به عنوان سنگ آهک و مرمر طبقه‌بندی می‌شود.
۳) سنگ آذرین
عمدتاً از طریق مواد آتش‌فشانی مانند ماگما تشکیل می‌شوند. در زیر سطح زمین، ماگمای مذاب سرد و جامد می‌شود. گازهای معدنی و مایعات داخل سنگ نفوذ می‌کنند و ساختارهای بلوری تازه‌ای با رنگ‌های متفاوت می‌سازند.
- گرانیت: در اصل از کوارتز(۳۵٪)، فلدسپار(۴۵٪) و پتاسیم ساخته شده‌است. معمولاً در رنگ‌های تیره موجود است و در صورت داشتن کلسیت مقدار آن بسیار ناچیز است. ظاهری از بلورهای سنگین و ریزدانه با رگه‌های معدنی را به نمایش می‌گذارد. ماده‌ای بسیار سخت است و نگهداری آن از مرمر آسان‌تر است. با این‌‌حال پرمنفذ است و رنگ می‌گیرد. انواع مختلفی از گرانیت بسته به درصد اختلاط کوارتز، میکا و فلدسپار آنها موجود است. گرانیت سیاه به نام آنورتوزیت معروف است. این نوع دارای مقدار خیلی کمی کوارتز و فلدسپار است و ترکیب متفاوتی از گرانیت واقعی دارد.
۴) سنگ مصنوعی (کرفت استون)
از ترکیبات غیرطبیعی مانند رزین یا سیمان با قطعات سنگی افزودنی مشتق می‌شوند.
الف) موزاییک سیمانی با نمای مرمر: مرمر و قطعات گرانیت که در ترکیبی سیمانی قرار گرفته‌اند.
ب) آگلومریت یا کانگلومریت: قطعات مرمر که در ترکیب رنگ شده رزینی قرار گرفته‌اند.
ج) مرمر کشت یا مرمر مصنوعی: مخلوطی از رزین‌ها که نقاشی شده یا با رنگ مخلوط شده‌اند تا ظاهری مرمرمانند پیدا کنند.
نام سنگ‌ها
اخیراً شرکت‌های متعددی در دنیا هستند که اسم‌های نوعی را برای شناسایی انواع مختلف سنگ به‌کار می‌برند. این جریان مشکلی برای صنعت نگهداری سنگ ایجاد کرده‌است: اسم‌های اصلی به ایتالیایی بودند. معمولاً اسم‌ها از دو قسمت تشکیل می‌شوند. بخش اول رنگ و بخش دوم محلی را که سنگ در آن پدید آمده مشخص می‌کند.
| نام ایتالیایی | نام انگلیسی | نام فارسی |
| آتزورو | بلو | |
| بریچیا | بروکن پیسز | |
| دوراتو | گُلد | |
| فیوره | فلاور | |
| جیالو | یلو | |
| نگرو | بلک | |
| پرلا | پرل | |
| روسا | پینک | |
| روسو | رد | |
| برده | گرین | |
| بیانکو | وایت |
مثال:
نگرو مارکینا، سنگ‌آهکی سیاهی است از مارکینای اسپانیا.
بیانکو کارارا مرمر سفیدی است از کارارای ایتالیا.
تراورتن سفید عباس‌آباد سنگ تراورتنی است از ناحیه عباس آباد.
انواع بافت سطح
امروز سنگ‌های خیلی مختلفی در بازار موجود است. وقتی سنگ سفارش داده می‌شود، با نوع خاصی از بافت سطح ساخته می‌شود. شش نوع سطح اصلی برای انتخاب وجود دارد:
صاف شده(ساب‌زده شده): ظاهری هموار با درخشش کم مهیا می‌کند. درجات مختلف درخشندگی قابل انتخاب است. این سطح بسیار هموار است اما غالباً بسیار پرمنفذ. این بافت در ساختمان‌های پررفت‌وآمد معمول است. زمین‌های صیقلی همیشه باید با سیلر نافذ محافظت شوند چون منافذ کاملاً باز دارند. سنگ‌های صاف به اندازه سنگ‌های جلاخورده تنوع رنگی ندارند.
پرداخت شده(جلا خورده): سطحی درخشان که در طول زمان به علت میزان پاخوردن بالا و روند نگهداری نامناسب ساییده می‌شود. این سطح بسیار هموار است و پرمنفذ نیست. انعکاس بلورهای جلاخورده رنگ‌های جذاب و رگه‌های سنگ طبیعی را آشکار می‌کند. درخشندگی از بازتاب طبیعی بلورهای سنگ نشأت می‌گیرد و در نتیجه استفاده از آجر و پودر پرداخت در زمان ساخت آن، و از روکش برای درخشان کردن استفاده نمی‌شود.
حرارت دیده: سطحی خام که از طریق حرارت ساخته می‌شود. در طول آماده‌سازی، سنگ داغ می‌شود و بلورها شروع به شکفتن کرده، در کنار هم سطحی خشن تشکیل می‌دهند. این سطح بسیار متخلخل است و باید با یک اشباع‌کننده استفاده شود.
سند بلاست: این سطح نتیجه جریان تنظیم فشار شده مخلوط آب و شن است که سطحی بافت‌دار با ظاهری مات و براق را فراهم می‌کند.
اره شده(اره بر): محصولی که با استفاده از اره باند(اره زنجیری) ایجاد شده است.
تراشیده(چکش خورده): عمل سایشی با بوش همر که سطحی بافت‌دار پدید می‌آورد. درجه زبری قابل انتخاب است.
- جدا از دوام نوع سطح، تمام سنگ‌ها باید با سیلر محافظت شوند.
رنگ‌ها
همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، سنگ از انواع مختلف کانی‌های طبیعی شکل گرفته. ماده اصلی مرمر کلسیوم است. کلسیوم کربنات منبع طبیعی ترکیب‌کننده سنگ است. کانی‌های خاص در طول شکل‌گیری آن برای آرایش این رنگ‌های زیبا با آن مخلوط شده‌اند. کانی‌های اضافه‌شده همان رنگ‌دهنده‌هایی هستند که در گرانیت و دیگر سنگ‌های طبیعی هم حضور دارند.
| رنگ سنگ | مواد معدنی |
| سیاه | بایوتیت، هورن‌بلند، کربن |
| قهوه‌ای | لیمونیت |
| خاکستری | انواع کانی‌های مختلف |
| سبز | میکا، کلراید، سیلیکات |
| قرمز | هماتیت |
| سفید | فلدسپار، کلسیت، دولومیت |
| زرد | لیمونیت |
| کانی‌ها | رنگ کانی‌ها |
| آژیت | قهوه‌ای، سبز، سیاه، بنفش |
| بایوتیت | سیاه، قهوه‌ای، سبز |
| کلسیت | صدفی و رنگ‌های خیلی روشن |
| دولومیت | بی‌رنگ، صورتی، قهوه‌ای خیلی روشن |
| فلدسپار | زرد، سفید، صورتی، سبز، خاکستری |
| هماتیت | خاکستری براق یا سیاه |
| هورن‌بلند | سبز، زرد، قهوه‌ای، سیاه |
| لیمونیت | سیاه، قهوه‌ای یا زرد |
| سولفور | طلایی خیلی روشن |
کانی‌ها طیفی از خواص بلوری دارند. برای مثال، آژیت(که در جدول بالا آمده) خاصیت‌های بلوری متفاوت دارد. هر ویژگی رنگ مخصوص به خودش را دارد. رنگ‌های خیره‌کننده سنگ‌ها و انواع شکل‌های بلوری آنها زمانی ساخته می‌شود که خواص کانی‌های متفاوت به اضافه دما و فشار با‌هم ترکیب می‌شوند.
رگه‌ها و دانه‌های رنگی مرمر زمانی که زمین شروع به داغ شدن کرده است کانی‌های مایعی بودند که درون سنگ جریان داشتند. حرارت بالا سنگ آهک را نرم کرده که مایع بتواند درون آن شناور شود. وقتی زمین سرد شده، جریان کانی‌ها متوقف شده و رفته‌رفته به این حالت سخت شده است.
رنگ‌های ظریف سنگ غالباً می‌تواند با استفاده نامناسب از موادشیمیایی پاک کننده، گردگیری با وسایل کثیف، استفاده از مواد شیمیایی که برای نگهداری از سنگ تهیه نشده‌اند، و نورخورشید- که می‌تواند باعث کم‌رنگ شدن سنگ‌های طبیعی شود- تغییر کند.
بازتاب‌پذیری سنگ
سنگ دارای بلورهای طبیعی است. این بلورها نور را بازتاب می‌دهد و در سطح ایجاد درخشندگی می‌کنند. وقتی بلور کدر، خرد یا شکسته شود، نمی‌تواند نور را کامل بازتاب بدهد. برای مثال، زمانی که عدسی یک نورفلاش می‌شکند، نمی‌تواند نوری را که از لامپ بیرون می‌آید بازتاب بدهد.
سنگ‌های کف پرداخت شده وقتی پاخور آنها زیاد باشد و رسوب بلورها را فرسایش دهد، کدر می‌شوند. پاپوش‌های طبیعی آسیب عمده را وارد نمی‌کنند، رسوب و خرده‌سنگ‌ها اینکار را می‌کنند. رسوب و خرده‌سنگ‌هایی که روی سطح سنگ می‌ماند دشمن اصلی بلور سنگ است. آسیب زمانی به بلورها وارد می‌شود که فشار ناشی از کفش‌ها رسوب‌ها را وادار به سایش یا شکستن بلورها می‌کند.
تنها راه امن برای بازیابی و زنده کردن بلور پرداخت کردن آنها با تراش الماس یا پودر پرداخت است. محدوده عمر بلور می‌تواند با اجرای یک برنامه جامع گردگیری با یک سیستم نگهداری و گردگیری مناسب افزایش پیدا کند. پادری بزرگ بسیار مهم است، چرا که از ورود رسوبات خارجی به ساختمان جلوگیری می‌کند.
سختی سنگ
مرمر سنگی نسبتاً نرم است. در مقیاس سختی موس، مرمر حداکثر ۳ از ۱۰ می‌گیرد. مرمر از کلسیوم درست شده، درست مانند دندانهایتان. اگر چیز خیلی سختی بخورید دندانهایتان را خواهید شکست. اگر زیاد شکر بخورید مبتلا به کرم دندان می‌شوید. سنگ هم همین‌طور واکنش نشان می‌دهد. اگر ماده شیمیایی نامناسبی با سطح تماس داده شود، خوردگی شروع به تشکیل حفره در سنگ می‌کند.
